Konkursy NCN

Otwarte dane badawcze

Czym są dane badawcze? Dane badawcze to wszelkie dane, które zostały zebrane, zaobserwowane bądź stworzone podczas procesu badawczego mającego na celu otrzymanie oryginalnych wyników naukowych. W zależności od tego, w jaki sposób lub w jakich celach powstały, możemy wyróżnić m.in. dane eksperymentalne, obserwacyjne, symulacyjne, kompilacyjne czy też dane referencyjne.

Korzyści płynące z udostępniania danych badawczych:

• lepsza komunikacja i wymiana informacji pomiędzy specjalistami reprezentującymi różne dyscypliny nauki;
• wzrost liczby cytowań zarówno samych danych, jak i publikacji na nich opartych;
• możliwość przeprowadzania analiz na podstawie unikalnych danych, których nie można ponownie zebrać;
• możliwość oceny rzetelności prowadzonych badań;
• możliwość wykorzystania istniejących zasobów i obniżenia kosztów badań

FAIR – zasady udostępniania danych
Findable – możliwe do odnalezienia (łatwo wyszukiwane i znajdowane)
Accessible – dostępne (np. w repozytorium danych)
Interoperable – interoperacyjne (opisane w odpowiednim standardzie oraz z zastosowaniem prawidłowej metodologii)
Reusable – możliwe do ponownego użycia (udostępnione do wielokrotnego użycia na odpowiedniej licencji) 

Plan zarządzania danymi badawczymi – Data Management Plan (DMP)
W ramach realizacja polityki Open Access agencje finansujące badania naukowe, instytucje zatrudniające naukowców oraz sami naukowcy mają chęć i potrzebę oceny jakości oraz wpływu wyników badań naukowych. Umieszczanie pełnych tekstów artykułów w otwartym dostępie zwiększa ich widoczność, a także ułatwia i przyśpiesza komunikację naukową oraz współpracę pomiędzy badaczami.Instytucje i programy finansujące badania naukowe coraz częściej wymagają od naukowców przedstawienia DMP na etapie składania i oceny wniosków grantowych. Narodowe Centrum Nauki wprowadziło obowiązek dołączania planu zarządzania danymi badawczymi do wniosku o finansowanie projektu. Plan ten jest uzupełniany na etapie składania raportu końcowego i oceniany po zakończeniu realizacji projektu.

Naukowcy pracujący w Polsce mają możliwość przechowywania i udostępniania danych w repozytoriach indeksujących dane badawcze:

• RepOD (nowe okno) – repozytorium Otwartych Danych opracowane przez ICM UW. W ramach działań Platformy Otwartej Nauki archiwizuje i udostępnia wszystkie dane wytworzone, zebrane i opracowane na potrzeby badań naukowych. Przeznaczone dla tzw. małych danych.
• Zenodo (nowe okno) – międzynarodowe repozytorium danych badawczych. Umożliwia naukowcom ze wszystkich obszarów wiedzy proste archiwizowanie i dzielenie się opracowanymi przez siebie danymi badawczymi. Przeznaczone dla tzw. małych danych. Opracowane dzięki inicjatywie OpenAIRE i CERN.
• Repozytoria danych badawczych NIH (nowe okno) – amerykański National Institutes of Health współtworzy i promuje wiele specjalistycznych repozytoriów danych badawczych, spośród których wiele udostępnia tzw. duże dane zebrane w ramach konkretnych projektów. Na stronie NIH znajduje się tabela opisująca poszczególne repozytoria, informująca o ich stopniu otwartości i procedurach umieszczania w nich danych.
• Mendeley (nowe okno) – wydawnictwo Elsevier, obok rozwijania menedżera bibliografii i portalu społecznościowego Mendeley, umożliwia swoim użytkownikom archiwizowanie i dalsze udostępnianie ich własnych danych badawczych. Moderowane dane zostają opatrzone stosownymi metadanymi oraz nadawany jest im numer DOI. Repozytorium przeznaczone jest dla tzw. małych danych.
• MOST DANYCH (nowe okno) – przedsięwzięcie, w ramach którego na Politechnice Gdańskiej utworzone zostanie instytucjonalne repozytorium otwartych danych badawczych, które służyć będzie nie tylko PG, ale także konsorcjantom: Uniwersytetowi Gdańskiemu oraz Gdańskiemu Uniwersytetowi Medycznemu. Możliwe będzie rozszerzenie dostępu do platformy na inne uczelnie w regionie i kraju.

Bazy indeksujące repozytoria:

• OpenDOAR (nowe okno) – międzynarodowa baza indeksująca biblioteki cyfrowe, repozytoria instytucjonalne i repozytoria danych badawczych. Baza umożliwia wyszukiwanie samych repozytoriów, jak i przeszukiwanie ich zasobów.
• Re3data (nowe okno) – prowadzona przez German Research Fundation międzynarodowa baza indeksuje repozytoria danych badawczych. Umożliwia wyszukiwanie repozytoriów według dziedziny wiedzy oraz kraju, w którym dane repozytorium jest prowadzone.

Co powinien zawierać Data Management Plan?

• ocenę danych już dostępnych, opis braków i potrzeb;
• opis sposobu gromadzenia danych (np. poprzez ankietę, instrument badawczy) i ich rodzaju (np. dane eksperymentalne lub obserwacyjne);
• dokumentację i standardy opisu danych (metadane);
• informacje o tym, kto będzie właścicielem praw autorskich i praw własności intelektualnej danych, a także kto będzie odpowiedzialny za zarządzanie nimi;
• wymogi i procedury związane z aspektami etycznymi pozyskiwanych danych;
• opis procedur zapewniających kontrolę jakości danych (wraz z podziałem obowiązków i czynności związanych z nadzorowaniem i kontrolą poprawności danych);
• plan dotyczący dostępu do danych oraz dzielenia się nimi (należy określić, na jakiej licencji dane będą dostępne);
• krótko- oraz długoterminową strategię przechowywania i ochrony danych;
• informacje, jakie środki będą potrzebne do wcielenia DMP.

Zobacz:
wytyczne dla wnioskodawców do uzupełnienia PLANU ZARZĄDZANIA DANYMI w projekcie badawczym (PDF)
https://www.ncn.gov.pl/sites/default/files/pliki/regulaminy/wytyczne_zarzadzanie_danymi.pdf
Przykłady planów zarządzania danymi w innych konkursach grantowych (nowe okno)
Otwarte dane badawcze w projektach naukowych na przykładzie Narodowego Centrum Nauki – prezentacja mgr Magdaleny Szuflity-Żurawskiej (PDF)
(https://www.biblos.pk.edu.pl/uploades/Naukowiec%20w%20sieci/Plan%20zarz%C4%85dzania%20danymi%20badawczymi/ORD_NCN.pdf )

Konkursy NCN

 Do ustawowych zadań Narodowego Centrum Nauki należy finansowanie badań podstawowych. Realizując te zadania, Narodowe Centrum Nauki ogłasza konkursy na finansowanie projektów badawczych.

• Panele NCN
• Typy konkursów
• Harmonogram konkursów
• Edycje konkursów - tabela
• Dane jednostek niezbędne podczas wypełniania wniosków w systemie OSF
• Wyniki konkursów
• Listy członków zespołów ekspertów
• Kodeks Narodowego Centrum Nauki dotyczący rzetelności badań naukowych i starania o fundusze na badania
• Zalecenia Rady Narodowego Centrum Nauki dotyczące badań z udziałem ludzi

Otwarte konkursy: